บทที่ 2 : โครงสร้าง TCP/IP (TCP/IP Model)

คำนำ

ในระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ โปรโตคอลสแต็ก TCP/IP คือหัวใจสำคัญที่ทำให้การสื่อสารในโลกอินเทอร์เน็ตสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และเป็นมาตรฐานกลางที่ทุกระบบสามารถทำงานร่วมกันได้

บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับโครงสร้างของ TCP/IP Model, หน้าที่ของแต่ละชั้น (Layer) และตัวอย่างโปรโตคอลสำคัญในแต่ละชั้น

---

1. TCP/IP Model คืออะไร?

TCP/IP Model (Transmission Control Protocol / Internet Protocol Model) คือกรอบแนวคิดที่กำหนดขั้นตอนการสื่อสารข้อมูลในระบบเครือข่าย โดยแบ่งออกเป็นชั้นๆ (Layers)
แต่ละชั้นมีหน้าที่เฉพาะตัว และทำงานร่วมกันเพื่อให้ข้อมูลถูกส่งจากต้นทางไปยังปลายทางได้สำเร็จ

TCP/IP Model พัฒนามาจาก OSI Model (7 ชั้น) แต่มีการรวมชั้นให้เหลือ 4 ชั้นหลัก เพื่อความง่ายในการใช้งานจริง

---

2. โครงสร้าง 4 ชั้นของ TCP/IP Model

2.1 Application Layer (ชั้นแอปพลิเคชัน)

• เป็นชั้นบนสุด ใกล้ชิดกับผู้ใช้

• จัดการการสื่อสารระหว่างโปรแกรมกับเครือข่าย

• โปรโตคอลสำคัญ:

  • HTTP/HTTPS – การเข้าเว็บไซต์

  • FTP/SFTP – การโอนย้ายไฟล์

  • SMTP, POP3, IMAP – การรับส่งอีเมล

  • DNS – การแปลงชื่อเว็บไซต์เป็น IP

  • SSH – การควบคุมเซิร์ฟเวอร์แบบเข้ารหัส

2.2 Transport Layer (ชั้นขนส่ง)

• รับผิดชอบการส่งข้อมูลจากต้นทางถึงปลายทางอย่างถูกต้อง

• ควบคุมความถูกต้อง ความครบถ้วนของข้อมูล

• โปรโตคอลสำคัญ:

  • TCP (Transmission Control Protocol) – รับประกันการส่งข้อมูลถูกต้องครบถ้วน

  • UDP (User Datagram Protocol) – ส่งข้อมูลแบบรวดเร็วแต่ไม่รับประกันความครบถ้วน (เหมาะกับ video streaming, voice call)

2.3 Internet Layer (ชั้นอินเทอร์เน็ต)

• จัดการเส้นทางการส่งข้อมูล (Routing) ไปยังปลายทางที่ถูกต้อง

• โปรโตคอลสำคัญ:

  • IP (Internet Protocol) – กำหนดหมายเลข IP Address

  • ICMP (Internet Control Message Protocol) – ใช้สำหรับ ping, ส่งข้อความควบคุม

  • ARP (Address Resolution Protocol) – แปลง IP เป็น MAC Address

2.4 Network Access Layer (หรือ Link Layer)

• จัดการการเชื่อมต่อทางกายภาพ เช่น การส่งข้อมูลผ่านสาย LAN หรือ Wi-Fi

• โปรโตคอลสำคัญ:

  • Ethernet

  • Wi-Fi (IEEE 802.11)

  • PPP (Point-to-Point Protocol)

---

3. สรุปการทำงานของ TCP/IP Model

เพื่อให้เข้าใจง่าย ลองมองภาพการส่งอีเมลดังนี้:

ขั้นตอน	ชั้น	ตัวอย่างโปรโตคอล
ผู้ใช้พิมพ์อีเมล	Application	SMTP
แบ่งข้อมูลเป็นส่วนย่อยๆ	Transport	TCP
กำหนดเส้นทางปลายทาง	Internet	IP
ส่งข้อมูลผ่านเครือข่าย	Network Access	Ethernet, Wi-Fi

---

4. เปรียบเทียบ TCP/IP Model กับ OSI Model

OSI Model (7 ชั้น)	TCP/IP Model (4 ชั้น)
Application	Application
Presentation	Application
Session	Application
Transport	Transport
Network	Internet
Data Link	Network Access
Physical	Network Access

TCP/IP Model รวมชั้น Presentation, Session ไว้ใน Application เพื่อความกระชับ

---

5. ข้อดีของ TCP/IP Model

• เป็นมาตรฐานกลาง ใช้ได้ทุกระบบ

• รองรับการขยายตัวของอินเทอร์เน็ต

• มีความยืดหยุ่นสูง

• พัฒนาและปรับปรุงได้ง่าย

---

6. บทสรุป

ความเข้าใจเรื่อง TCP/IP Model เป็นหัวใจของการทำงานระบบเครือข่ายแทบทุกระบบ หากคุณเข้าใจโครงสร้างนี้ดี จะสามารถวิเคราะห์ปัญหาเครือข่าย วางระบบ หรือออกแบบโปรแกรมที่สื่อสารผ่านเครือข่ายได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ในบทถัดไป เราจะไปทำความรู้จักกับ IP Address และ Subnet Mask เพื่อเข้าใจการระบุตัวตนในระบบเครือข่าย

---

คำแนะนำเพิ่มเติม

• ลองฝึกวาดแผนภาพ TCP/IP Model พร้อมตัวอย่างโปรโตคอลแต่ละชั้น

• สังเกตว่าแต่ละวันคุณใช้โปรโตคอลใดบ้างในชีวิตประจำวัน

• ทดลองใช้คำสั่งเช่น ping, tracert หรือ nslookup บนคอมพิวเตอร์